Basit Katalog

Türkiye’yi bir millî devlet, Türkiye Cumhuriyeti yurttaşlarını da Türk milleti yapan bütün değerlere saldırıldığı, Türk milletinin bağımsız ve onurlu yaşama iradesinin yıkılmaya çalışıldığı bir ortamda; Millî devlete, Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluş ilkelerine bağlı aydınları, bürokratları ve yurttaşları kendilerini Türkiye’yi ayaklarının altından çeken ve aziz milletimizin geleceğini bir bilinmezliğe atan bu gelişmeler karşısında, milletin şanlı geçmişine ve büyük geleceğine inanan Türk milliyetçileri; büyük bir ızdırap, kızgınlık ve gerilim içinde Türk milliyetçiliğine Cumhuriyetimizi kuran ideolojiye her zamankinden daha büyük bir kararlılıkla sarılmak, inanmak iman etmek zorundadırlar.

Nuh’un Gemisi’nden “Atılgan”a, “Sarhoş Gemi”den “Tiamat”a! Romanları ve anlatı metinleriyle olduğu kadar, göstergebilim, dilbilim ve edebiyat kuramları alanındaki çalışmalarıyla da tanınan Fatma Erkman Akerson, bazen güvenli bir ev, bazen de tekinsiz bir yok-yer sayılabilecek gemilerin edebiyat evrenindeki serüvenine ışık tutuyor: Gemilerle Edebiyata Yolculuk, ilkçağlardan günümüze, dümen düşüncesinin kökeninden uzay mekiklerine, romanlardan şarkılara ve şiirlere, Homeros’tan Eco’ya uzanan düzlemde sıradışı yorumlar sunarken, uygarlık tarihi boyunca anlamı değişen seyahat, yolculuk, gezi, sefer gibi kavramların evrimine de eğiliyor.

Sultan Abdülhamid’in şehzadelerinden Mehmed Abdülkadir Efendi, 1924 yılında Osmanlı hanedanının yurtdışına sürülmesiyle hayatı altüst olan hanedan mensup­larının en ilginçlerindendi. Saltanat devrinde isyankâr tavırları sonucu babasının hışmına uğrayan Mehmed Abdülkadir Efendi, sürgünden sonra ailesiyle birlikte yer­leştiği Macaristan’da renkli gece hayatı ve Şark usulü çokeşli aile yapısı ile Macar bası­nının ilgi odağı olmuştu. İki eşinden ayrıldıktan sonra üçüncü eşiyle Macaristan’dan Bulgaristan’a geçen şehzade, son eşi tarafından da terk edilip İkinci Dünya Savaşı esnasında Sofya’da vuku bulan bir hava saldırısında hayatını kaybetmişti. Budapeşte’de Bir Osmanlı Şehzadesi aldığı Batı kültürü ve görgüsüne rağmenözünde mensup olduğu despotik Doğu geleneğinden sıyrılamamış ve belli bir yaşa kadar da geçim sıkıntısı gibi dertlerden bihaber bir insanın sefalete düşüşünün ibret verici hikâyesini sunarken yirminci yüzyılın başlarında bir Orta Avrupa ülkesinde Türklere ne gözle bakıldığını da gösteriyor.

Evlerimize “yardımcılarımız” olarak giren ve “mucizeler yaratan” mutfak aletlerinin aslında neleri temsil ettiğini, kahve makinesinin bir cinsiyeti olabileceğini, mutfağımızdaki robotların gelecekte neler yapabileceğini hiç düşündünüz mü? Reklamlarda, buzdolabının içinden çorba uzatan Ezogelin’e rastlamış mıydınız? Ya da ocağın ve fırının, tüm tanıtımlarda evdeki huzuru temsil ettiğini fark ettiniz mi hiç? Buzdolabı, bir zamanlar soğutma gücünden çok, “statü göstergesi” olmasıyla anılıyordu. Bulaşık makinesi, yalnızca iki tuşa basarak birikmiş bütün bulaşıklardan kurtulan mutlu kadınlar üzerinden pazarlanıyordu. Airfryer, bir yemek makinesi olarak, kadının üzerinden bir yükü daha alma iddiasıyla üretildi. Peki, mutfak aletlerinin gündelik hayattaki gerçek karşılıkları nelerdir? Defne Karaosmanoğlu, Leyla Bektaş Ata ve Bahar Emgin’in yazılarından oluşan Mutfak Aletleri Kitabı – Teknoloji, Toplum, Tasarım’da işte tam da bu soruların cevabını bulabileceksiniz. Bu titiz çalışma, evin en hareketli köşesine mercek tutuyor; gazete ve dergilerden reklamlara, filmlerden sosyal medya paylaşımlarına kadar pek çok kaynağı analiz ederek, ilginç örnekler üzerinden hem mutfak aletleri temsilleri üzerine düşünüyor hem ev içi emeği görünür kılıyor. Aynı zamanda, bizzat mutfağın sahipleriyle gerçekleştirilen görüşmeler aracılığıyla kadınlık-erkeklik rollerini de tartışmaya açıyor, gündelik olanın içindeki ideolojiye, eşitsizliğe ve yaratıcılığa dikkat çekiyor. Bir alet kataloğu ya da yalnızca mutfağın tarihine odaklanan bir kitap değil Mutfak Aletleri Kitabı. Özel bir alana bütüncül ve çok yönlü bir bakışla yaklaştığı için, gastronomi ve mutfak sanatlarına ilgi duyan herkese hitap eden bir arşiv çalışması niteliğinde.

Tren, yeryüzünün görünümünü hızla değiştirdi. Yeryüzünün somut görünümünü değiştirmekle kalmadı, insanların ruhsal yapısını da değiştirdi. Tren, ya da buhar makinesi de diyebiliriz, küreselleşmeyi de böylece başlatmış oldu. Zaman, uzaklık, yolculuk, disiplin, dakiklik ve belki de en önemlisi uygarlık anlayışımız evrildi. Bu çalışmada, önce tren olgusunun getirdiği somut değişikliklere kısaca bakmak, sonra da bunların kültüre nasıl yansıdığını, yani edebiyattaki trenin neyi simgelediğini araştırmak istedim. İncelenen metinler, Türk edebiyatından seçildi: Cumhuriyet’ten bugüne geçen süre içinde yazılmış 12 roman ve 43 kısa öykü. Yöntem olarak Bahtin’in kronotop yöntemine ve kısmen Foucault’nun heterotopya konusundaki görüşlerine başvuruldu. Treni bir kültür göstergesi olarak nitelemek mümkün, ancak çözümlemelerin sonunda bu göstergenin (hem gösteren hem gösterilen temelinde) oldukça değişken olduğu görüldü. İlk başlarda Cumhuriyet’in demiryolu projesiyle birlikte yol alan edebiyat trenleri, son dönemlerde paralel dünyaların taşıyıcıları olmaya başladılar. İşte asıl can alıcı soru da burada karşımıza çıkıyor: Neden, çok daha gelişmiş ulaşım araçları ortaya çıkmışken, hâlâ tren simgesine başvurulmakta?

EĞER BİR ÖLÜM İŞARETİN VARSA, ARTIK KELLEN PARA EDİYOR. Raven Suikastçı Akademisi’nde sessizlik bir silah, gölgeler ise birer müttefikti. Rowenan bu ölümcül akademide hayatta kalmayı öğrenirken silah kullanımı eğitmeni Kant Tenebris ile karşı karşıya gelmişti. Kant’ın acımasız eğitimi ve karanlık cazibesi Rowenan için yalnızca bir meydan okuma değildi, aynı zamanda tehlikeli bir sınavdı. Akademinin kuralları keskin, hayatta kalma mücadelesi acımasızdı. Ancak en büyük tehlike Rowenan ve Kant arasındaki sırlardı.

Çukurca’ya giderken helikopterde Yiğitcan yüzbaşı ile karşılaştık. Doğum izninden dönmekte olduğunu söyledi. Kızının doğumundan sonra 10 gün kadar yanında kalmış ve şimdi tekrar teröristle mücadele bölgesinde birliğinin başına gidiyordu. Bu yakışıklı, civan yüzbaşı saygılı ve efendi tavırlarıyla komutanların dikkatini çekmekteydi. Allah vatana millete ve yeni doğmuş çocuğuna bağışlasın, inşallah tekrar yavrusuna sağlık sıhhat içinde kavuşur diye dua ederken içimde bir sıkıntı belirdi. Olacakları ancak yaşayınca öğrenebiliyorduk. * * * BTÖ’nün kırsalda değil de şehirlerde direniş yapmasını belirleyen kimdi? BTÖ şehirlerde tahkimat yaparken buna engel olmayan kimdi? Operasyon esnasında sivil kayıplar olsaydı ne olurdu? Halkın BTÖ’ye destek vermesi mi bekleniyordu? Tüm bunları planlayanlar bölgede iç karışıklık mı istiyordu? Kimdi bunlar? Hendeklerde mahşeri bize kim yaşattı? SUR’a Kim Üfledi?

Gözünüzün önündeki fanusun camı kırılabilir. Yeter ki hatırlayın: Balık olmadığınızı... Akvaryumdaki bir Japon balığı yalnızca sekiz saniyelik bir dikkat süresine sahiptir. Her turda dünyayı yeniden keşfetmesinin sebebi de budur. Peki ya biz? Araştırmalar, Milenyum kuşağının dikkat süresinin yalnızca dokuz saniye olduğunu gösteriyor. Sosyal medya bildirimleri, algoritmalar ve sonsuz kaydırmalı ekranlar arasında yönümüzü kaybederken, tıpkı o fanustaki balıklar gibi aynı döngüleri yeniden ve yeniden yaşıyoruz. Bu kitap, bireysel dikkatimizin nasıl sistematik biçimde sömürüldüğünü gözler önüne seriyor. Araştırmalara göre sosyal medya kullanımı, 30 dakikanın ötesine geçtiğinde zihinsel sağlığı tehdit etmeye başlıyor. Biz farkında olmadan, dijital imparatorluklar gönüllü bir kölelik düzeni inşa ettiler: Adına “dikkat ekonomisi” diyorlar. Medya uzmanı ve Arte France’ın başkanı Bruno Patino, dijital dünyayı tümüyle reddetmeden, onun üzerindeki kontrolümüzü nasıl yeniden kazanabileceğimizi araştırıyor. Balık Hafıza, çağımızın en sinsi bağımlılığına karşı uyarı niteliğinde bir manifesto.