Basit Katalog

İnsan zamanla ve mekânla sınırlıdır. Bunun farkında olduğu için de aklı / kalbi / ruhu ile sonsuzlaşmaya, zamanı ve mekânı aşmaya çalışır. Aslında onun telaşı, içinde yaşadığı dünyada kalıcı olmak isteyişinde değil, bir an önce içinde bulunduğu geçicilikten kurtulma telaşıdır. Ancak bu durumu ölümsüzlük arayışı olarak niteleyip bu dünyayla muallel kılmaya çalışanlar da yok değildir. İnsan geçiciliği ve sonsuzluğu evvela kendinde bilir. Bundan dolayı da dünyadaki ameli bu geçicilik ve sonsuzluk arasında gider gelir. Geçiciliği unuttuğunda sonsuzluğu dünyaya taşımak isterken, sonsuzluğu unuttuğunda da geçiciliği sonsuzluk yapmaya çalışır. İnsan kendi yaşadığı zaman dilimini mutlaklaştırmaya meyillidir. Kendinden öncesi ve sonrası yokmuş gibi yaşar. Sonsuzluk ve geçicilikle ilgili açmazı da buradan kaynaklanır.

Teknik Çağında Dua Etmeyi Öğrenmek, Portekiz edebiyatının genç dâhisi Gonçalo M. Tavares’in insan ruhundaki kötülüğü tüm boyutlarıyla ele aldığı romanı. Orta Avrupa’nın iki savaş arasındaki siyasi iklimini çağrıştıran bir ortamda gelişen roman, hastalarına karşı en ufak bir empati göstermeyen ama usta bir cerrah olan Lenz Buchmann’ın öyküsünü anlatıyor. Kendisini daha büyük işlere aday gören Buchmann’ın siyasete atılıp yükselirken gösterdiği faşist tavır, güç ilişkileri, hastalık ve ölüm üzerine kurulu roman, 20. ve 21. yüzyılda, gelişen toplumlarla birlikte insan ilişkilerindeki ve kişiliklerindeki olumsuz değişmelere de şok edici bir ışık tutuyor. “Gonçalo M. Tavares, daha önce okuduğunuz hiçbir yazara benzemez.” THE NEW YORKER. “Genç Portekizli yazar Gonçalo M. Tavares’in en büyük mahareti, bir yazar olarak, dünyayı parçalarına ayırması ve sonra onu sanki kendi yarattığı bir şeymiş gibi yeniden inşa etmesi.” ALBERTO MANGUEL.

12 Eylül Askeri Mahkemesi'nde Sıra Dışı Bir Hakim: Arif Hikmet Korkmaz Dik Dur Devrimci Ol Yeniçeltek halkı, Yeraltı Maden İş örgütlülüğüyle ilk sınıfsal bilgilerle tanışıp işyerindeki hakları için girdikleri mücadelenin boyutları geliştiğinde tüm çevre halkı ile de bütünleşmişti. Öyle ki; mahalle komiteleri kurmaya kadar başarılı adımlar atmışlardır. Buna bağlı olarak da 12 Eylül'de en büyük işkenceyi Yeniçeltek işçileri gördü. Et Balık Kurumu'nda etlerin asıldığı yere işçiler asılarak işkence gördü. Bu insanlar, 12 Eylül'de yargı karşısına çıkarlarken karşılarında buldukları Hâkim Arif Hikmet, bu yaşananları duyuyor, öğreniyor ve buna karşı gerçek bir yargıç tavrı sergiliyordu. Bu kitapta anlatılanlar bunun güzel bir aktarımıdır. Bunu sağlayan arkadaşa teşekkür ederim… Çetin Uygur Bugünün hep böyle gideceğini sananlar yanılıyor. Tarih her şeyi bir kenara yazar; iyiler ve kötüler, doğrular ve yanlışlar, haklılar ve haksızlar, gerçekler ve yalanlar, zalimler ve kahramanlar, direnenler ve teslim olanlar... Hasan Kaplan'ın bu kitabında mizah öyküleri gibi anlatılan her şey gerçek. Devrimcilerin kendilerini yargılayan bir hâkimden saygı ve sevgiyle bahsetmesi de... Yeniçeltek davasının Hâkimi Arif Hikmet Korkmaz'ın ne kadar sıra dışı biri olduğunu o zamanlardan biliyorum. Darbe koşullarındaki askeri mahkemelerde bir hâkimin adaletli olmaya çalışması, devrimcilere "direnmesi gereken" insanlar gözüyle bakması gerçekten de saygıyı hak eden bir tutum. Elbette bir devrimcinin yine aynı adalet duygusuyla bunları kaleme alıp tarihe not düşmesi de... Teşekkürler Hasan Kaplan. -Sedat Göçmen- (Tanıtım Bülteninden)

“Tarihçi ses sanatçısı gibi sağda solda dolaşıp konser tadında konuşmaz, belgeyle, vesikayla konuşur.” Y. Hakan Erdem Tarih, son dönemlerde geniş kitlelerin ilgisini çekmeye başladı. Böylece tarih yazımının başlıca soruları olan “Tarih nedir?”, “Tarihçi kimdir?”, “Tarihi doğru anlamanın yolları nelerdir?” gibi temel soruların cevaplarına daha fazla odaklanır olduk. Y. Hakan Erdem, tarih ve tarih yazıcılığı alanında önemli çalışmalar ortaya koymuş bir isim. Sanki gizli bir elin müdahalesiyle toplumun tarih algısının bozulup darmadağın edildiğini ileri süren Erdem, kitaplarında, tatlı tatlı anlatan masalcı tarihçileri, tarihi kutsallaştırırken kendileri de kutsallaşan “üstadlar”ı anlatıyor. Elinizdeki bu eserde, bir araya getirilen röportajlarında tarihsel metinlere eleştirel açıdan bakarak onlardan ne gibi sorular üretilebileceğini sorguluyor. Arabanın, cep telefonunun, ayakkabının iyisini, iyi tatilin nerede yapılacağını öğrenen bir toplumun iyi tarihi ucuz ve kötü tarihten ayırmayı da başarabileceğini iddia ediyor. Sözden Kalanlar isimli bu eser; Y. Hakan Erdem’in tarihe, tarihçilik mesleğine, tarih yazımına, kurgu eserlerine ve çeşitli konulara dair görüşlerini içeren röportajlarını bir araya getirerek tarihe meraklı kitlelerin ve tarih öğrencilerinin başucu kitabı olacak mükemmel bir çalışma sunuyor.

Günümüzde siyasi kararlardan hukukî adımlara, sosyal ilişkilerden eğitime kadar birçok konunun dinî referanslarla ifade edildiği görülmektedir. Bu durum, Yahudilik söz konusu olduğunda daha da belirgin olmaktadır. Yahudilik, hayatın tamamına dair söyleyecek sözü olan bir dindir. Nitekim bir Yahudi’nin yirmi dört saatinin nasıl geçeceği Yahudi şeriatı tarafından tanzim edilmektedir. Bu açıdan bakıldığında Yahudilik, bir din olmanın da ötesinde bir yaşam biçimidir. Siyaset, kültür, eğitim ve ilahiyat alanlarında gündemimize giren Yahudilik konusunda sağlıklı bilgilere ulaşmak zaruri bir ihtiyaç olarak karşımıza çıkmaktadır. Bir dini bütün bileşenleriyle öğrenmek önem arz etmektedir. Diğer türlü körlerin fili tarif etmeleri gibi konunun sadece bir yönü ön plana çıkarılarak resmin bütünü kaçırılmaktadır. Yahudilik söz konusu olduğunda dinle kültürün, tarihle teolojinin, toprak parçasıyla inancın iç içe geçtiği bir yapıyla muhatap olduğumuz görülmektedir. Bu kitapta tarihten teolojiye, literatürden yaşama, mezheplerden ötekine bakışa kadar Yahudiliğin her alanına dair bilgiler Yahudi kaynakları ışığında sunulmuştur.

Türk Basınında Süren Büyük Tartışma: Torosyan’ın “Hatırat”ı Gerçek mi, Kurmaca mı? Türkiye kamuoyu 2010 yılında, I. Dünya Savaşı sırasında Osmanlı ordusunda subay olan Ermeni bir yüzbaşının, 1947’de yayımlanan “hatırat”ından haberdar oldu. I. Dünya Savaşı’nda Çanakkale’de büyük kahramanlıklar gösterdiği anlaşılan Yüzbaşı Torosyan’ın varlığı bu kadar yıl boyunca nasıl gizli kalmıştı? Sarkis Torosyan anılarında anlattığı üzere Everek doğumlu bir Ermeni’ydi. Edirne’de askeri idadiye, sonra Erkân-ı Harbiye Mektebi’ne girmiş, Osmanlı ordusunda subay olmuştu. Önce Çanakkale, sonra Filistin’de savaşmış; savaşın sona erdiği 1918 yılında taraf değiştirip Araplarla birlikte Türklere karşı mücadele etmişti. Adana civarındaki çetecilik günlerinden sonra Ermeni davasının kaybedildiğini görüp 1920’de ABD’ye göç etmişti. Torosyan’ın hatıratının 2012 Ağustos’unda Türkçeye çevrilip yayımlanmasının ardından bugün hâlâ basında sürmekte olan bir tartışma başladı. Torosyan’ın savaşa dair anılarıyla, verdiği bilgilerin, bilinen tarihsel gerçeklerle uyuşmadığı görüldü. Hakan Erdem de bunun üzerine “anı-roman” niteliği gösteren bu metni hangi niteliğini öne çıkararak okumak gerektiğini sorguladı. Torosyan’ın metninde tarih bilgisiyle sınanabilen somut verileri inceledi ve metnin sürekli sorun ürettiği sonucuna ulaştı. Tarih-Lenk kitabının da yazarı ünlü tarihçi ve akademisyen Hakan Erdem bu anıların niteliğini sorgulamanın yanı sıra, gerçekte Sarkis Torosyan’ın kim olduğunu araştırıp çok ilginç bilgilere ulaştı. Sonuç olarak ortaya heyecanla okunan, değerli bir araştırma çıktı. Kitaptan Müttefiklerin Kara Harekâtından Habersiz Harbiye Nazırı Torosyan’ın, yanında Liman von Sanders ve Colmar von der Goltz gibi iki Alman mareşali olduğu halde, İstanbul’da Harbiye Nezareti’nde Enver Paşa ile olan görüşmesini anlattığı sahne baştan aşağı kurgusaldır. Çanakkale’de gemi üzerine gemi batırırken Arzın Merkezi’ne seyahat ederek lavların nasıl aktığını kendi gözleriyle görme ve her şeyi ilk kaynağından öğrenme dürtüsü Torosyan’a bu cüretli pasajı yazdırmıştır. Torosyan bu görüşmenin 18 Mayıs günü geçtiğini ileri sürüyor. O gün kurmacada bile olmayacak işler oluyor. Enver Paşa’nın davetlisi olan Yüzbaşı’yı önce Harbiye Nezareti’nin bodrumundaki mahkûmlar birliğinin yanına kapatıyorlar ki Anadolu’da Ermenilere neler yapılmasının planlandığına kendi gözleriyle tanıklık etsin. Tuhaftır, öğreneceğini öğrendikten sonra ise hiçbir şey yapmıyor.

Osmanlı ve Avrupa kaynaklarına dayalı usta işi bir çalışma olan bu kitap karşılaştırmalı kölelik araştırmalarına büyük bir katkı. Erdem, Osmanlı kölelik kurumunun ayırt edici özelliklerini inceliyor, daha da ilginci, bunu kölelerin kendi görüş açılarından yapıyor. İstanbul’daki azatlı köle toplumunu ele alış tarzı kitabın literatüre ana katkılarından biri... Erdem, Osmanlı köleliğinin alt kültürlerinden birini daha geniş olan Afrika köleliği çalışmalarıyla bağlantılandırıyor