1072 yılında yazımına başlanan Kitabu Divani Lugati't-Türk, Asya içlerinden Anadolu'ya kadar uzanan coğrafyada dağınık bir biçimde yaşayan ve gün geçtikçe dünya sahnesinde etkilerini arttıran Türklerin kimler olduğu sorusuna yanıt aramak için tüm Türk lehçelerini bir araya getirmek amacındadır. Bu amacı gerçekleştirirken Türklerin yaşayışlarının, inançlarının, mitlerinin ve tarihlerinin tanığı olmuştur. Sayıları "sadece Cenab-ı Hak tarafından bilinebilecek" bu Türk kavimlerinin, alt kavimlerin, kollar ve ailelerin kullandıkları sözcükler ve dillerini inşa ettikleri kaideler ve ilkeler, Arapça lugatlardaki tertip çerçevesinde aktarılmıştır. Kaşgarlı Mahmud'un özgün eseri, Arapça dilbilgisine ait sözcük özellikleri uyarınca sınırları çizilmiş, 8 Kitap'tan oluşur. Her Kitap, sözcüğün içerdiği harf sayısına-niteliğine göre kurulan çeşitli vezinlerle belirlenen alt bölümlere ayrılmıştır. Ali Emirî tarafından bulunan elyazması eserin hemen ilk Türkçe çevirisini Kilisli Rıfat yapar ve 1917'de basar. Eserin en mükemmel çevirisi olan ve Türk Dil Kurumu tarafından basılan(1939-1941) Besim Atalay'ın 3 ciltlik "Tercüme"si, eksiksiz ve yöntemli bir çalışmanın eseridir. Bunu izleyen "Tıpkıbasım" (1942) ve "Dizin" (1943) ile 5cilt olan bu dev çalışma, üzerinden geçen uzun yıllarda yapılan pek çok "Divan" çalışmalarına da esaslı bir temel olmuştur. 1982'de, Şinasi Tekin-Gönül Tekin editörlüğünde hazırlanan Robert Dankoff-James Kelly ortak çalışması "Compendium of the Turkic Dialects" yayınlanır. Bu, önceki "Divan" çalışmalarını bir potada eriten görkemli bir eserdir. Bu esere ve Besim Atalay'ın "Tercüme"sine dayanarak; çeviri, uyarlama ve düzenlemesini Seçkin Erdi-Serap Tuğba Yurteser'in yaptığı "Divanü Lugati't-Türk", Kabalcı Yayınevi tarafından, 2005'de, tek cilt, 2Bölüm halinde yayınlanır. 1.Bölümde, Kaşgarlı Mahmud'un 8 kitaptan oluşan özgün elyazmasındaki sıralamaları ile dilbilgisi açıklamaları ve ilgili bölümlerdeki madde başları olan sözcükler topluca verilmiştir. 2.Bölümde ise çağdaş bir sözlük biçiminde madde başları olan sözcükler ve anlamları A'dan Z'ye sıralanmaktadır. Kabalcı edisyonunun 1.Bölümünün Besim Atalay "Tercümesi-cilt 3'e tekabül eden 92-126.sayfaları, Ek-3 olarak bu kitabın sonunda seslendirilmiştir.
GETEM
Boğaziçi Üniversitesi
Kuzey Kampüs Kuzey Park Binası
Kat:1 Oda No:114
34342 Bebek / İstanbul
Telefonlarımız :
+90 212 359 76 59
+90 212 359 75 38
Whatsapp Hattı (Sadece mesaj): +90 539 308 95 77
e-posta: geteminfo@bogazici.edu.tr