Yazara Gore Listeleme

"Sadece bir iyi vardır: Bilgi. Sadece bir kötü vardır: Cehalet." İdeal dünyanın en büyük temsilcisi olan Platon'un günümüze kadar ulaşan eserleri üzerinden açığa çıkarılan 7 temel öğreti, yaşamın türlü zorluklarıyla başa çıkmak zorunda kalan modern insana uzun süre önce unutmuş olduğu bilgeliği tekrar hatırlatıyor. İyinin, doğrunun, ahlakın ve insanın tanımını hakikate en yakın şekliyle açıklayan Platon, binlerce yıl öncesinde kurmuş olduğu bilgelik okulu Akademi'de, bizleri hâlâ öğrencisi olarak ağırlamaya devam ediyor.

Platon, hiç kuşku yok ki düşünce tarihinin en önemli ve etkili filozoflarından biridir. Felsefenin kurumsallaşmasına ve felsefede yazılı geleneğin oluşmasına katkıda bulunmuş, iki dünyalı metafiziğiyle bütün bir Ortaçağ düşüncesini belirleyecek olan idealist felsefe geleneğinin başlatıcısı olmuştur. Hıristiyan Ortaçağ felsefesine ve İslam düşüncesine etkisi bakımından da ayrıca önem taşıyan Platon, düşünce tarihi boyunca tartışılan tüm problemleri yüzlerce yıl öncesinden ele almış ve ilk büyük felsefi sistemi inşa etmiştir.Platon'un erken dönem diyaloglarından biri olan Euthydemos, oğlunu en iyi şekilde nasıl yetiştirebileceğini düşünen Kriton ile ona bu konuda iki yol sunan Sokrates arasında geçer. İyi bir eğitim almamanın sonucunun ahlakça yozlaşma olarak kabul edildiği bu diyalogda genel olarak tartışılan, bir şeyin aynı anda hem var hem yok olamayacağıdır. Yani bir şeyi bilmek, her şeyi bilmek anlamına gelir.Platon'un geç dönem diyaloglarından olan Parmenides'te ise birlik-çokluk temelinde tartışarak ana madde arayışı devam ediyor. Bu diyalogda Platon idealar kuramını yeniden ele alıyor ve orta dönem diyaloglarından biri olan Devlet'te ileri sürdüğü fikirleri sorguluyor.

"Yasa nedir bizim için" diye sorar Sokrates. Ardından yasanın doğasını konu alan bir diyalog başlar. Platon, onu okuyanlar için büyük bir zevk, hatta büyük bir neşe kaynağıdır. Onun, eşsiz bir şekil mükemmelliği ile yine eşsiz bir düşünce derinliğinin birleşmesinden oluşan diyalogları, zaman aşımına kafa tutarcasına günümüze kadar gelmişlerdir. Platon'un eserleri hiç yaşlanmamış, tazeliğini ve canlılığını -uzak bir geçmişte ilk yazıldıkları günlerdeki gibi- korumuşlardır. Sokrates'in yurttaşlarını rahatsız eden, hattâ sabırlarını taşırtıp öfkelendiren soruları: Erdem nedir? Cesaret nedir? Dindarlık nedir? Ne demeye gelir bu deyimler ve bunlar gibi daha birçokları? Günümüz insanları için de aynı derecede rahatsız edici ve akıl karıştırıcı sorulardır.

Platon, hiç kuşku yok ki düşünce tarihinin en önemli ve etkili filozoflarından biridir. Felsefenin kurumsallaşmasına ve felsefede yazılı geleneğin oluşmasına katkıda bulunmuş, iki dünyalı metafiziğiyle bütün bir Ortaçağ düşüncesini belirleyecek olan idealist felsefe geleneğinin başlatıcısı olmuştur. Hıristiyan Ortaçağ felsefesine ve İslam düşüncesine etkisi bakımından da ayrıca önem taşıyan Platon, düşünce tarihi boyunca tartışılan tüm problemleri yüzlerce yıl öncesinden ele almış ve ilk büyük felsefi sistemi inşa etmiştir. Biz başkalarının silahlarına yenilmedik. Bugüne kadar düşmanlarımız bizi yenemedi, bundan sonra da yenemeyecek. Sadece kendi kendimizi yendik. Politik retoriği, Gorgias diyaloğunda halka dalkavukluk etme, Phaidrosta ise ruhu avlama sanatı olarak gösteren Platon, yine Sokrates aracılığıyla Meneksenosta da benzer eleştirilerini sürdürür. Meneksenos, parlak bir hitabet veya retorik örneği olarak, savaşta ölenler için yapılan bir tören konuşmasından, onların kahramanlıklarını övücü bir söylevden oluşur. Sokratesin ezberden okuduğu, kendisinin ve Periklesin öğretmeni olan Aspasiadan dinlediğini belirttiği söylevin ilk bölümünde Atina için ölenlere övgüler dizilirken, ikinci bölümde onların ağzından, ölenlerin yakınlarına seslenilir. Bu yiğitliğin ve erdemin niteliği, nasıl bir miras olarak alınması ve devam ettirilmesi gerektiği konuşmanın retorik olarak da en can alıcı bölümleridir. Bu anlamda Meneksenos diyaloğu, gerçeğin kimi zaman tahribatla kimi zaman mübalağayla deforme edilmesinde retoriğin nasıl bir araç olduğuna dair de iyi bir göstergedir.