Yazara Gore Listeleme

“Artık insan olmayacak ve korkmama gerek kalmayacak.” Sadece canlı, sadece kendisi, kendisiyle eşit ve kendinden ibaret oluşun bilgisiyle kuşanmadan, bir yanıyla salt var oluşa, bir yanıyla çaresiz yok oluşa koşan Resul, dil’in içinde bir dil, ev’in içinde bir ev kuruyor: Durmadan devinen, dönüşen ve her şeyi şekillendiren bir dünyada, “hayatta ve bilmede” daima başladığı yere dönmeye mahkûm o varlık, gerçek olanın tekinsizliği gerçekdışının açık seçikliğinde bedeninin ve aklının sınırlarını zorluyor. “Hiçbir şeyi netleştiremiyor, hiçbir şeyi sabitleyemiyor, durmadan çırpınıyorum. Durmadan her şeyde başa dönmek ve sonuna kadar bilmek istiyor, her seferinde anlamayı bitirdiğim şeylerin değiştiğini ve o ana dek yaptığım her şeyin boşa gittiğini görüyorum. Bundan yorulmak bir işe yaramıyor. Hayatta ve bilmede her an yeniden başa dönmek gerekiyor. Bundan vazgeçmek mümkün değil, o tuhaf sarsak aklım söz dinleyesi değil, yapıyor. Bana düşen onun sonu gelmez tartışmalarına ve durmadan değişen yeni duruma uyarlanma çabalarına kahramanca tahammül etmek.”

Latife Hanım’ın hayat hikâyesi Türkiye’nin kadınlarının hikâyesidir. O, artık siyah beyaz fotoğraf karesindeki unutulmuş kadın değil, trajediye dönüşen benzersiz bir aşkın da kahramanı. Zekâsıyla, fikirleriyle, piyanoda çaldığı ezgilerle Mustafa Kemal’i büyüleyen “İzmirli Kız”, Sorbonne’da hukuk okuyan, kadınların medeni ve siyasi hakları için yılmadan çalışan, modern Türkiye’nin yaratılmasında önemli bir rol oynayan, çağının cesur öncüsü. Evliliği süresince eşinin yaveri gibi çalışan Latife Hanım kadınların adım bile atmadığı TBMM’ye seçilmiş bir mebus sıfatıyla girmek için mücadele verdi. İki buçuk yıl süren evlilikleri noktalanınca, entelektüel ve siyasi kimliği ile Türkiye’deki değişimin habercisi olarak izlenen Latife Hanım unutuldu. “Mustafa Kemal Atatürk – Mücadelesi ve Özel Hayatı” ve “Halide Edib” kitaplarının yazarı İpek Çalışlar’ın kaleminden “Latife Hanım” yayımlandığında büyük bir yankı uyandırdı ve PEN Yazarlar Derneği Duygu Asena Ödülü’nü aldı. Gözden geçirilmiş yeni baskısıyla, tamamı belgelere dayanarak titizlikle hazırlanan bu biyografik eser aynı zamanda Türkiye’nin kadınlarının hikâyesi.

Sosyal statü, maddi zorluklar gibi engellere rağmen iradesini koruyup aşkına sahip çıkan Minna’nın yolculuğunu ve sonunda en önemli şeyin “insan olmak” olduğunu anlatan bir oyun “Minna Von Barnhelm”. Yedi Yıl Savaşları esnasında yaralandığı için ordudan alınan Tellheim, varlıklı sevgilisi Minna’nın hayatını mahvetmemek için ondan ayrılır. Tesadüflerin âşıkları bir araya getirdiği oyun komedi olarak okunsa da toplumsal kalıpları kırma konusunda yazıldığı dönemde cesur mesajlar vermektedir. Lessing’in 1767’de “oyun içinde oyun” tekniğinde kaleme aldığı eser, Sabahattin Ali çevirisiyle daha da güzelleşiyor!

Hayatta başarılı bir adam bir su aygırı gibi görünebilir, kadınlar kendilerini ona teslim etmekle kalmazlar, çekiciliklerini hiç çekinmeden, seve seve ortaya koyarlar. Ancak sokaktayken, kalabalığın arasına karışmışken kendimi yine tamamıyla su aygırı gibi hissediyorum. Anlatıcı, kitabının tanıtımı için gittiği New York’ta, yayınevinde çalışan, kendisinden yaşça epey genç Lynn ile tanışır. İkisi de birbirinden etkilenir ve hafta sonunu birlikte Montauk’ta geçirirler. Bu kısa birliktelik, anlatıcının yaşamı boyunca kadınlarla ilişkisini irdelemesine, üzerinde derinlemesine düşünmesine yol açar. Yazar, Mayıs 1974’te yaşadığı bu romantik ilişkiyi özyaşamöyküsel çerçevede anlatırken, kendisini üçüncü kişi konumuna koyar, anlatımını pek çok küçük parçaya böler; bu parçaları anılarla, günlüğünden notlarla, kendine dönük eleştirilerle, ilk karısı, çocukları, sevgilileri ve özellikle Avusturyalı şair ve yazar Ingeborg Bachmann’a olan tutkulu aşkıyla mozaik gibi işler. “Montauk”, eserlerinde ağırlıklı biçimde kimlik sorunsalı, yabancılaşma, modern toplumun ahlaki açmazları temalarını araştıran Max Frisch’in kadın-erkek ilişkisi üzerine en kişisel kitabı sayılabilir. Mahrem ve çok özel bir hesaplaşma. “Frisch daha önce hiç bu kadar kısa, bu kadar kıt sözcükle, ama aynı zamanda bu kadar açık ve özlü, bu kadar canlı ve coşturucu yazmamıştır. “Montauk” şiirsel bir bilançodur; kaygının yazarının elinden çıkmış aşka dair bir kitaptır.” – Marcel Reich-Ranicki