Eserlere Göre Listeleme

Ben benim için kimim? Neyim? Benim için ben olmak ne demek? Bu sorular yakın zamana kadar hep psikolojinin dışında kaldı. Psikoloji için bu soruları incelenebilir kılan postmodernizmin psikolojideki yansımaları oldu. Wittgenstein'nın söylemsel psikolojideki etkileri, sembolik süreçlerin özellikle de dilin incelenebilirliğini yeniden gündeme taşıdı. Psikolojinin bu yeni gündemi, bize özne hakkında yeni ufuklar vaad etmektedir. Bu yeni ufuk, öznel dünyasını Türkçe'de yaşayan bireyin geçirdiği dönüşümlere ışık tutabilir

İnsanın dünyayı nasıl anlamlandırdığı, olayları yaşantılama şekli niteliksel araştırmacının ilgi odağıdır. Kısacası niteliksel araştırma anlamla ilgilenir, anlamı inceler. Anlam, araştırma öncesinde araştırmacının tanımladığı birtakım değişkenler üzerinden incelenmez, bir nedensellik içinde ele alınmaz yani o anlama yol açan bir sebep ya da sebepler zinciri olduğu düşünülmez, önceden varsayılmaz. Çünkü insanların kendi doğal yaşam alanları içinde olaylar ve yaşantılar gerçekleştikçe anlamları da dönüşüp değişir. Her karşılıklı konuşmada konuşmaya dahil olanlar etkileşimdeki anlamları yeniden kurarlar. İnsanların olayları birbirlerine açıklayışları anlamların yeniden yeniden kuruluş sürecine katkıda bulunur. Kısacası hakkında konuştukça, hakkında konuşulanın anlamı da değişir. Bu sebeple niteliksel araştırmacı tahmin etmek yerine sadece açıklamaya çalışır. Nitekim açıklamaların peşinden giderken hem kendisi hem de katılımcı, hep birlikte açıklamaları yeniden dönüştürmüş olurlar. Bu kitap, Türkiye’de psikolojinin insan anlayışından ve insanlara yaklaşımından radikal bir kopuş anlamına gelebilecek görüşleri dillendiriyor. Ve sözü edilen bu kopuş da epistemolojik bir duruş üzerinden ilerliyor. Bu sebeple kitabın alt başlığı olan Niteliksel Duruş, ana akım psikolojinin anlamla olan mesafeli ilişkisine karşı çıkıyor. Türkiyeli okur Türkçe’de ilk defa bu kitapta insanlara ve eylemlerine, inşa ettikleri anlam üzerinden yaklaşmanın diliyle tanışacak; bu tanışma vesilesiyle de, bu dilin ve kurduğu dünyanın ana akım psikolojinin kurduğu dünyadan ve dilden farkını görecek. Yine Türkiye’de ilk defa okur, bu coğrafyada yürütülen çalışmaları esas alan söylem analizi, anlatı analizi, konuşma analizi başlıkları altında çeşitli niteliksel yaklaşım ve analizlerle tanışacak. Psikolojide Söz ve Anlam Analizi, sadece psikoloji öğrencilerine hitap etmiyor. Psikoloji öğrencilerinin yanı sıra hem psikoloji alanında bu yolu merak edenlerin hem de diğer sosyal bilimlerde bu tartışmalı duruşu ve rotayı kendi bildikleriyle harmanlamak isteyenlerin ilgisini çekecek bir kitap.

Bütün bilimlerin amacı, gözlenmiş olayları açıklayan bir teoriye ulaşmaktır. Bilimde bilgi denince bilim adamının kafasında uyanan kavram budur. Gözlenen olaylar, "nasıl oluyor da öyle oluyor?" sorusunu sorduran problemlerdir. Olaylar bizim dışımızdadır. Açıklayıcı teori ise bilim adamının zihninde kurgulanır. Bu nedenle doğadaki olaylarla sınanması gerekir. Teoriye ulaşmanın bir kuralı yoktur. Fakat teoriyi sınama işlemlerinin mantığı ve kuralları bellidir. Ray Hyman'ın Psikolojik Araştırmanın Niteliği kitabı, bilimsel bilgiyi elde etme çabalarının, yani düşüncelerimizi yanlışlık noktalarından uzaklaştırarak doğruya gittikçe yaklaşmanın, bir dedektifin yaptığı iş kadar heyecanlı ve gerilimli olabileceğini, psikolojik araştırmaların yapılışını somut örneklerle incelerken ortaya koymaktadır. Prof. Dr. Yılmaz Özakpınar, Oregon Üniversitesi'nde birlikte çalıştığı Hyman'ın bu önemli eserini kolay anlaşılır bir anlatımla dilimize kazandırmıştır.