Eserlere Göre Listeleme

Yönelme ediminin en temel biçimleri, istemek, bilmek ve eylemektir, yönelme ediminin yalın birer biçimi olarak beliren bütün bu edimlerin ortak bileşeni de "anlamak"tır. İnsan farkına varsın ya da varmasın, anlamak üzere bir şeylere yönelir: ister, bilir, eyler. İnsan, düşünen, anlayan bir varlık olarak anlamanın, anlam vermenin kendisine de yönelir; işte bu, felsefenin doğum noktasıdır. Anlam vermenin kendisine yönelen bir öznenin ürünü olarak felsefeyi bu temel niteliği ile anlamak ve ardından da onun aracılığıyla her türlü varolana anlam vermek üzere yönelmek, bu yapıtın temel doğrultusunu oluşturuyor. (Arka Kapak)

Kendimize sahip çıkmak, hayatla kurduğumuz ilişkide aktif olmak, giderek hayatımızı bir sanat eserine dönüştürmek bilgi ve çaba ister. İnsanoğlu varolduğu günden beri mutluluğu, o “imkânsız laneti” aradı. Hâlâ arıyoruz. Arayış ise felsefenin ta kendisidir. Ve felsefe yaşanan bir şey değilse hiçbir şeydir. Ray Billington “Felsefeyi Yaşamak” adlı kitabında felsefenin yaşanan, gündelik sorunlarımıza, sevinçlerimize yakın olan bir şey olduğu noktasından hareket ediyor. Ona göre felsefe, bize, kendimize/hayata derinlemesine bakmak, gerçeklerle korkmadan yüzleşmek ve hayatımıza yön vermek için gerekli bilgi ve güveni kazandırır. Böylesi bir felsefe ise kişisellikten arınmış, kuru, teknik bir dille yazılamaz. Hayatı kuşatan, güldürürken düşündüren, kaygıya açık olan, neşe ve umut saçan bir dille kaleme alınmalıdır: “Felsefeyi Yaşamak” gibi... Etik kurallarının kökeni, ahlâki yaklaşımların neler getirip neler götüreceği gibi konular bu kitabın özünü oluşturuyor. Gündelik hayatta sık sık karşılaştığımız bazı konuları daha yakından tanıyabilmek, bu konulara bir felsefecinin nasıl bakabileceğini görmek ve daha da önemlisi, genel olarak felsefe ve özel olarak da etik ile gündelik hayat arasındaki bağın nasıl oluştuğunu anlamaya yardımcı olmak için yazılmış bir kitap “Felsefeyi Yaşamak”. “Felsefeyi Yaşamak”ta sonuçlar yok, arayışlar var. Şöylesi soruların peşine düşülüyor: Felsefenin kapsamı nedir; felsefeciler hangi alanlarda çalışırlar ve bu alanların gündelik hayatla ilişkisi nedir? Epistemoloji, metafizik ve mantık ile ne anlatılır? Etik nedir? Etiğin felsefe içindeki ve hayattaki yeri nedir? Bilmek mümkün müdür, mümkünse bundan nasıl emin olabiliriz? Yaşamın bir amacı ya da anlamı var mıdır? Zor durumlarla karşılaştığımızda seçimlerimizi nasıl ve hangi kıstaslara bağlı olarak yaparız? Belli bir durumda karar mekanizmamızı harekete geçiren etmenler nelerdir ve bunlar hangi ahlâk kurallarına paralel olarak çalışır? Ahlâkın kaynağı olarak Tanrı bize neler söylemektedir? Çeşitli dinlerin ve felsefi yaklaşımların ahlâk anlayışı hangi temellere dayanır? Özgürlük konularına belli başlı yaklaşımlar neler olmuştur? Sık sık telaffuz ettiğimiz “eğitim’den” ne anlaşılmaktadır? Hangi tür eğitim, ne gibi sonuçlara götürebilir bizi? Politika ile ahlâk arasındaki bağlantı nedir? Kendi varlığımıza ve ölümümüze tahammül etmenin tek yolunun yaratmak, kendimizi ve hayatımızı yaratmak olduğunu düşünenlere!..

"Ben şiirsel yetileri olan bir filozof değil, felsefeyle hayat bulan bir şairdim" der Pessoa. Felsefi Denemeler Pessoa'nın -çoğu henüz hiç bilinmeyen- İngilizce kaleme aldığı felsefi yazılarını en kapsamlı ve aslına sadık kalınarak bir araya getirmekle kalmıyor, felsefi tasarılarının ortaya koyduğu düşünce çizgisini de takip ediyor. Bu edisyonda Pessoa en çok Aquinolu Tommaso, Kant, Schopenhauer, Hegel, Platon, Leibniz, Herakleitos, Pascal üzerinden özgür irade, yanılgı, duyum ve özgürlük meselelerini sorguluyor. Pessoa Arşivi'ndeki 1478 sayfalık felsefe yazılarından hareketle hazırlanan Felsefi Denemeler'inde de, birçok başka eserinde olduğu gibi, iki farklı dışkimliğe rastlanır: Charles Robert Anon ve Alexander Search. Bu kitapta kendini Ömer Hayyam'la karşılaştırarak dışkimlik meselesine şöyle açıklık getiriyor: Ömer'in tek kişiliği vardı; benim ise, neyse ki ya da ne yazık ki hiç yok. Şimdi böyleyim, bir saat sonra başka. Bir gün nasıl olduğumu ertesi gün unutmuş oluyorum. Ömer neyse o, tek bir dünyada, dış dünyada yaşıyor; bense neysem o değilim, sadece dış dünyada değil, hem ardışık hem de dağınık iç dünyada yaşıyorum. Onun felsefesi, Ömer'inki gibi olmasını istese de hiçbir zaman aynısı olamaz. Bu sayede rızam olmadan, eleştirdiğim felsefeler taşıyorum içimde ruh gibi dolaşan; Ömer onların hepsini reddederdi, çünkü hepsi ona dışsaldı; ben onları yadsıyamam, çünkü onlar bizzat ben'im. Editör Nuno Ribeiro'nun özenli çalışması sayesinde ortaya çıkan, çağımızın en önemli dehalarından Pessoa'nın felsefi çalışmaları, bu kez Türkçe'de ilk kez okuyucuyla buluşuyor.

Felsefi ve Siyasi Yazıların beşinci cildi, İki Filozof: Machiavelli ve Feuerbach adını taşıyor. Tam olarak ifade etmek gerekirse politika ve din üzerine yoğunlaşıyor burada Althusser. Machiavelli ve Biz, modern politikanın kurucusu sayılan Machiavellinin Prens ve Titius-Liviusun İlk On Kitabı Üzerine Söylevlerinden hareketle devlet ve demokrasi sorununu ele alıyor. Althusserin son derece çarpıcı serimleme düzeni içinde, hem devlet ve demokrasi sorunu hem de Machiavellinin Yeni Prens bilmecesi çözüme kavuşturuluyor. Feuerbach Üstünede ise bütünüyle din, yani felsefe konusuna odaklanıyor Althusser. Günümüz Türkiyesinin ve dünyasının temel sorunlarından birine. Feuerbachı hem Hegelle ilişkisi hem de Marxa etkileri açısından ele alan Althusser, metin boyunca şeyleşme ve yabancılaşma bilmeceleriyle de cebelleşiyor.