Eserlere Göre Listeleme

"Kim olduğunu biliyorum. Ne yaptığını gördüm!..."

“Yeniden başlama imkânı doğada insanın en büyük lüksü. Ne kadar çok düşersen o kadar çok kalkma şansın da var. Sen onu yapacak mısın, yapmayacak mısın? Başarısızlık yan etkilere bağlı olabilir ama ayağa kalkmak sadece sana bağlıdır." AHMET MÜMTAZ TAYLAN Küçük yaşta evden ayrıldı. Bugün olduğu kişiyi adım adım inşa etti. İki üniversitede okudu; Diyarbakır’dan Almanya’ya, Ankara’dan İstanbul’a sahnenin tozunu yuttu. Yazdı, yönetti, oynadı. Kendi ifadesiyle, “ayağını basmadığı, ekmeğini yemediği, suyunu içmediği, insanıyla konuşmadığı hiçbir yöre” bırakmamacasına Türkiye’yi baştan başa dolaştı. Onunla beraber gülebiliyorsak, beraber ağlayabiliyorsak, beraber isyan edebiliyorsak Ahmet Mümtaz Taylan bizi bu kadar iyi tanıdığı içindir. Elinizdeki kitap, bu tanışıklığın ürünü. Yazar Irmak Zileli, Ahmet Mümtaz Taylan’la kadın-erkek ilişkilerine, anne-baba rollerine, sanat ve sanatçı kavramlarına, eğitime, siyasete, doğayla ve hayvanla kurduğumuz ilişkiye, aşka, yeteneğe, hayata ve ayakta kalmaya dair konuştu. Taylan’ın samimi ve ufuk açan cevaplarında, bir sanatçının geniş tecrübesinden süzdüğü, keskin bakışını kendine de topluma da yönelterek damıttığı düşünceleri bulacaksınız. Kendinize sorduğunuz birçok soruyu; emeğin, vicdanın ve dürüstlüğün pusulasından şaşmayan bir sanatçının nasıl yanıtladığını göreceksiniz. Bu hayatta ne yapmak istiyoruz? Seçimlerimizi neye göre yaparız? Öğrenmek ama nasıl? Yeteneğini keşfetmek ve geliştirmek nasıl mümkün olur? Başarının ölçütleri nelerdir? Bir insan nasıl yetiştirilir? İnsanın yurdu neresidir? Taylan’ın deyimiyle bu kitap bir Ara Toplam. Bir nefes molası. Hayatlarının bir döneminde kendilerini hesaba çekmek için şöyle bir durup düşünmek ve yeniden başlamak isteyenler için… Merakını hiçbir zaman yitirmeyen, soru sormaktan vazgeçmeyen her insanın elbet kendi yolunu çizebileceğini umut edenler için… Bu manada her deneyimin kıymetli olduğunu tekrar tekrar dile getirmek, unutmamak için... (Tanıtım Bülteninden)

Bu kitap kuşkusuz Türk demokrasisi hakkındadır. Kitabın başlığındaki "araba" sözcüğü de demokrasiyi mecazi olarak ifadelendirmektedir. Aslında babam bir kitap yazmayı 12 Eylül'den bir yıl kadar önce tasarlamaya başlamıştı. Fakat bir türlü kalemi eline almayı gerçekleştirememişti. 12 Eylül olunca, bu sefer kısa bir süre, iki kitap yazacağımdan bahsetmeye başladı. İkincisini ise "Araba Devrildikten Sonra" diye adlandıracağını ve demokrasiye pragmatik olarak çıkış yollarını, içinde bulunduğumuz koşullar çerçevesinde inceleyeceğini tekrarlamıştı. Demek ki, ecelin erkenliği bize bir tek kitapla yetinmemize de mal olmuş... Bununla birlikte, bu kitap da tamamlanamamış, bazı noktaların incelenmesine fırsat kalmamıştır. Ordu - siyaset ilişkilerini, son zamanlarda sık sık söylediği consensus (uzlaşma) fikrini, üçüncü dünya ülkelerinden farklı olan halkçılık tanımını, kültür üzerine- diğer görüşlerini fazla açıklamaya zaman bulamamıştır. Bu kitap, Türk demokrasisinin hem kurumsal, hem de tarihsel yaklaşımla bir sosyolojik ve siyasal analizidir. İlk kısımlarda, Danıştay, Parlamento, Anayasa gibi kurumlar ele alınmakta, daha sonra da tarihsel açıdan demokrasinin Türk toplumuna yerleşememesinin nedenleri dile getirilmektedir. Bu yapıtın ilginç' olan bir yönü, yazarının hem çok uzun süre siyasal arenanın ileri gelenlerinden olması, hem de anayasa hukukçuları siyasetin hukuki yönleriyle ilgilendiklerinden, bir siyaset bilimci olmasıdır. Bu da ona, hem siyasal olayları daha yakından izlemesine, hem de daha geniş bir görüş açısıyla yorumlayabilmesine ve eleştirmesine elvermiştir.

Yirmi yaşlarında bir genç olan Bihruz Bey'e, babası öldükten sonra hatırı sayılır bir miras kalır. Zaten ziyadesiyle maceraperest bir yapıya sahip olan Bihruz Bey, bu büyük mirasla birlikte daha da cüretkar yaşamaya başlar. Adeta bu mirasın hiç bitmeyeceğini sanan Bihruz Bey'in, aldığı ve görenlerin gözünü kamaştıran arabasıyla, pahalı, şık elbiseler içinde çevrede dolaşıp havaataken keyfine diyecek yoktur. Bihruz Bey, kış mevsiminde Süleymaniye'deki evinde otururken, yaz mevsimini de Çamlıca'daki lüks evinde geçirir. Yine böyle şık elbiseler içinde, arabasıyla Çamlıca civarında dolaşırken başka bir arabanın içinde ve görür görmez de âşık olduğu çok güzel, sarışın bir kıza tesadüf eder. Bu, güzel elbiseler giymiş, pahalı arabanın içinde süzülerekoturan sarışını yüksek bir aileden sanan Bihruz Bey, rüyalarını artık bu sarışınla süslemektedir. Ve her gün bir daha görmek arzusuyla bu sarışın kıza rastladığı yere gitmektedir. Nihayet kıza bir mektup verir. Bihruz Bey'in şiirler yazıp methiyeler sıraladığı sarışının adı gerçekte Periveş'tir. Ve bu Periveş'in binip dolaştığı araba kendisine ait değildir, kiralıktır. Ayrıca kendisi saygın bir aileye mensup olmayıp, üstelik düşkün, ahlâksız bri kadındır. Âşık olduğu kadının gerçek yüzünü tanımayan Bihruz Bey kendisini nasıl bir acı sonun beklediğini bilmemektedir. Bu romanda, bir sokak kadını uğruna bütün varlığını düşünmeden, sorumsuzca harcayan ve nihayet düştüğü acı durmu farkettiğinde ise çok geç kaldığını gören Bihruz Bey'in kişiliğinde, dönemin traji komik durumu ele alınmaktadır.