En Son Eklenenler

Yönetmen Artun Yeres, 80 dünya yönetmeniyle yapılan söyleşiler derlemesi "Göstermenin Sorumluluğu"ndan sonra, bilinçli bir seçme ve ayıklamayla Türk sinemasının yönetmenlerini, "yaptıklarıyla" değil "söyledikleriyle" karşımıza getiriyor. Söyleşiler bir mozaiğin irili ufaklı ve öznel parçalarını oluşturuyor. Söylenenlerin kimi iddialı, sinema kültürüyle renklendirilmiş, kimisi ise solgun, içeriksiz ve yer yer ironik. Kitap, bugün hızla ‘global pazarın metaına’ dönüşmekte olan dünya sinemasının geleceğinde yerimizin ne olabileceği, ne olması gerektiği tartışmalarının; geçmişteki, "yerli sinema"yı ulusal bir sinema kimliğine büründürme gayret ve arayışlarının yerini aldığı bir dönemde, yönetmenlerimizin sinemamıza ve sinemaya nasıl baktıklarını anlatıyor.

"... Hayatınız öncelikle bakır bozukluklarla yapılmış bir ödemeye benzer; bizim bu ödemeye karşı bir alındı makbuzu vermemiz gerekir; bakır bozukluklar günler, alındı makbuzu ölümdür. (...) Zamanın bizi telaş içerisinde biteviye koşturup durması, bize asla nefes alma imkânı sunmaması, elinde kamçıyla buyurgan bir işveren gibi hepimizin tepesinde beklemesi ile hayatımızın bir azap ve işkenceye dönmesi arasında en küçük bir bağ kurma imkânı yoktur. Zaman ancak can sıkıntısının cenderesi içinde kıvrananların başına bela kesilmez ve onları sık boğaz etmez. (...) Varsayalım insan soyu kaldırılıp her şeyin kendiliğinden gelişip olgunlaştığı, sütlerin balların yerden kaynadığı, yiyeceklerin dallarından koparılmayı beklediği; herkesin gönlünden geçirdiğini hiç vakit kaybetmeksizin önünde bulduğu ve elde etmekte hiç güçlükle karşılaşmadığı Utopia ülkesine götürüldü; o zaman ne yapardı bu insanlar? Ya can sıkıntısından ölürlerdi, ya kendilerini asarlardı ya da olmadı birbirlerine düşerler, kavga dövüş birbirlerini boğup öldürürlerdi."

Bir klasik olan bu eseri farklı kılan, algı psikolojisinin temel bazı bulgularını da kullanarak yerleşik bir dogmaya karşı çıkmış olmasıdır: Bu dogmaya göre gözümüz sadece bir duyu organıdır ve görme duyumuz ile bütün yaptığımız, daha sonra bunları işleyecek, değerlendirecek, bunlar üzerine düşünecek olan beynimiz için görüntü verileri toplamaktır. Hem gündelik yaklaşımlarımıza hem de bütün bir bilim ve felsefe tarihine damgasını vurmuş olan bu mekanik modelde, duyularla düşünce birbirinden ayrılır, hatta karşı karşıya getirilir: Akıl tarafından işlenmedikçe duyular yanıltıcıdır, güvenilmezdir. Arnheim'ın tezi bu modelin güdüklüğünü sergiliyor; düşünmenin daha ilk anda görme ile birlikte oluştuğunu, düşünmenin yapısal olarak neredeyse resimsel diyebileceğimiz ölçüde görme duyumuza bağlı olduğunu, insanın bütün sanatsal ve bilimsel faaliyetlerinde problem çözme anlamındaki gerçek düşünme'nin her zaman uzamın görsel algılanışı üzerinden yürüdüğünü savunuyor. Çocuk resimlerinden bilim tarihindeki kâinat tasavvurlarına kadar uzanan farklı faaliyet alanlarından taşıdığı örneklerle, nasıl algıladığımızı, düşüncelerimizin duyu ve algılarımıza bağlı olarak nasıl biçimlendiğini anlatan Arnheim, görme duyusu ile düşünme arasında kurulmuş sahte ikilikten kurtulmanın bilim ve sanatlarda verimli açılımlar getireceğine işaret ediyor. Eğitimde görselliğin önemini anlamaktan hayli uzak görünen bizimkisi gibi bir kültürde bu anlatılanların bir önemi olabilir mi? Cevap, önümüzde. Resim eğitimini bir hobi kertesinde ele almaktan vazgeçmek, görsel eğitimin sadece resim sanatıyla ilgili olmadığını, gözün eğitilmesinin düşüncenin yaratıcılığının geliştirilmesi demek olduğunu, görselliğin yalnızca sanatlarla değil, en az onun kadar fizik ve matematik bilimlerle de ilgili olduğunu kavramak.

Profesyonel ileti tasarım teknikleri ve ileri teknoloji ile donatılmış iletişim dünyasında, kandırmayan, gizlemeyen, anlamı konunun stratejisi olarak kullanmayan uygulamalara rastlamak neredeyse imkansız hale geldi. Bu kuşatılmış yapıda, Jacgues-Alain Miller'in dediği gibi, iletişim ötekini aldatmak, tartışmayı kazanmak, tehdit etmek, baştan çıkarmak ya da gerçek arzunuzu gizlemek için kullanılıyor. Nereye gittiğine bakmaksızın yeni yollar inşa eden insanoğlunun üzerini yavaş yavaş örten ''Kadife Karanlığı'' aydınlatmak, bir yerlere gömülmüş olan güneşi çıkartmak bilimsel düşüncenin rehberliği ile mümkün olacak. Yoksa, güneşin battığının işareti olarak, sadece ''Küçük Adamlar''ın gölgelerinin uzamasını seyredeceğiz!