Eserlere Göre Listeleme

Bu kitap, İbrahim Müteferrika'yı ve ilk Osmanlı matbaa serüvenini konu olarak incelemektedir. Başlığını teşkil eden bu mecazi ifade, aslında araştırmamızın amacını daha iyi bir şekilde gösterir ki, bu amaç 18. yüzyılın ilk yarısında gerek Osmanlı devletinin durumu, gerekse Avrupa'daki matbaa gelişmeleri bağlamında Osmanlı toplumunun henüz tanımadığı yeni bir iletişim aletinin kullanmasına ilk attığı ürkek adımlarını anlatmak, incelemek ve değerlendirmektir. Araştırma, şu ana kadar bilinmeyen fakat çok önemli yeni bulduğumuz belgeler ışığında ilk Osmanlı matbaası hakkında görüşleri yeniden değerlendirir ve kısmen doğrultur. Bununla beraber; araştırmanın diğer bir amacı elimizde bulunan belgelere dayanarak mümkün olduğu mertebede Müteferrika matbaasının okurlar arasındaki gerçek başarısı ve Osmanlı toplumunun değişik kesitler tarafından nasıl ve ne derecede kabul edildiğinin tespitidir. Çünkü ilk Osmanlı matbaasının toplumsal tarihine açıklık getirdiğimiz takdirde onun el yazması kültüründen basma kitap kültürüne geçiş sürecindeki ehemmiyeti ve katkısını daha objektif bir şekilde değerlendirebiliriz. (Tanıtım Bülteninden)

Sumerolog Muazzez İlmiye Çığ, bu kitabında, Tevrat, İncil ve Kur'an'da geçen 'İbrahim Peygamber' konusunu ele almaktadır. Yazar, konuyu arkeolojik buluntular, çiviyazılı kaynaklar ve Mısır-Kumran metinleri ışığında ve birbiriyle karşılaştırarak incelemektedir. Kitapta yanıt aranan sorulardan bazıları şunlardır: İbrahim Peygamber kimdir? Neden ve nasıl Yahudilerin, Hıristiyanların, sonra da Müslümanların atası olmuştur? Kendisi, çocukları ve torunları hakkında Tevrat'tan önce ne gibi kaynaklar vardır? Sumerlilerle bir ilgileri var mıdır?.. Muazzez İlmiye Çığ, bu önemli çalışmasında, 'İbrahim Peygamber'in özellikle Sumerlilerle ve onların etkilemiş oldukları kültürlerle bağını incelemektedir.

İbrani Masalları, tarihi boyunca farklı topluluklara, zengin kültürlere ev sahipliği yapmış bir coğrafyada ortaya çıktı. Biçim değiştirerek, çeşitlenerek ve nesilden nesile aktarılarak kendi zamanının ötesine geçti. İbrani Masalları, geleneklerin ve inanışların birbirlerine eklemlenerek ortaya çok katmanlı bir toplumsal yapı ve kolektif bellek çıkardığını gösteriyor. Doğduğu topraklarda süregelen toplumsal ayrışmaların kökenine dair de şaşırtıcı ipuçları veriyor.

Baş kaldıran paşaların, başarısız sadrazamların kesilen başlarının yerleştirildiği İbret Taşı, Osmanlı İmparatorluğu’nun başkentinde ürkütücü bir simge olarak yer almıştı. On dokuzuncu yüzyılın başlarında Yanya Valisi olarak hizmet eden, ancak kendi nüfuzunu artırarak padişaha baş kaldıran Tepedelenli Ali Paşa, Arnavut halkına bir devlet vermeye niyetliyken, Saray paşanın kafasını İbret Taşı’nda görmek istiyordu. Halkların kimliklerinin silinmesi amacıyla kurulan idari rejim yaşamı ıssızlaştırdıkça zalimlik tiyatrosu tek gösteri halini alacaktı. Puslu Balkan topraklarında dolaşan dedikodular ve rüyalar, insanların kaderlerini belirlemekte, mülkiyetin paylaşımının özgürlükten çok daha önemli olduğunu fısıldamaktaydı. Arnavutluk’taki Osmanlı geçmişinin izlerini süren İsmail Kadare, İbret Taşı’nı yazdığı yetmişli yıllardaki komünist düzenle de alegorik bağlar kurarak, Kafka’yı aratmayan fantastik bir kabus bürokrasisi yaratıyor. Duraklama dönemindeki Osmanlı İmparatorluğu’nun batıya yöneldiği modernleşme sürecinde gerçekten yaşanan olaylar üzerine oturttuğu romanında devletlerin idarecilerine, memurlarına ve halklarına dair hep geçerli zorbaca yaklaşımlarının minyatürünü işliyor. Osmanlı’nın derin izler bıraktığı Arnavutluk’un yaşayan en büyük yazarından önemli bir dönem romanı.