Eserlere Göre Listeleme

Armudun sapına, incirin çöpüne takan, dış kapının iç mandalı olan, sürekli “Kızım bırak bu işleri, devlet su işleri” uyarısı alan, dakikada yüz kırk kelime edebilme kapasitesine sahip, kuzu görünümlü olmasına rağmen bütün kurt âlemine “Buyur abla bir isteğin mi var?” diye ceket ilikletebilecek kadar bitirim, annesinin terliğinden çekinen ama doğruları söylemekten asla çekinmeyen bizim Yeliz… Kalabalık bir otobüste pencere kenarı gibi, sıcak havada soğuk karpuz gibi, pantolonun cebinde unutulup sonradan bulunuveren banknot gibi, uyku tutmayan bir gecede televizyonu açıp güzel bir film görmek gibi, tam çayı demlemişken sokaktan geçen simitçinin sesi gibi sıcak bi’şey. Anlatılmaz yani okunur. İşte öyle bi’şey.

Bu kitapta yazdıklarım, babamın da var olduğu dünyada geçirdiğim kırk yılın, dürbünüme çarpan resimleridir; özelimde ve ülkemde 1941’den bu yana yaşadıklarımdan, gördüklerimden seçmelerimdir. Kitabıma, beni çok etkileyen, çok üzen, çok sevindiren, bende iz bırakan, belleğimde hep kalan anılarımı aldım. Babamın vefatına kadar beni ilmek ilmek örerek bu günkü ben yapan kişileri, olayları kendi gözümden, kendi kalemimle aktardım. Babamın ölümünden sonra ise, ne ben aynı Ayşe’ydim ne de Türkiye aynı Türkiye. Babamın yokluğu beni, Turgut Özal da Türkiye’yi değiştirmişti. Artılarımız ve eksilerimizle başkalaşmıştık. 1983’ten sonraki yıllarımın serüveni belki bir başka kitaba konu olur ama elinizdeki sayfalarda okuyacaklarınız, 1983 yılına kadar, Edip Cansever’e rahmetle selam olsun, “Ben Ayşe Kulin Nasılım”a yanıtımdır.

Hayata Başlarken’de yazarın çekmecesinde kalmış ve ancak 1983’ten sonra kitaplarına alınmış öyküleri okuyacaksınız. Bu tarihsiz öyküler bir araya getirilirken yazım ve anlatım biçimleri dikkate alındı, tematik ilişkilerine göre sıralandı. Bilindiği gibi, Esendal’ın hemen hemen tüm öyküleri temelde “hayata atılma” ve “ev kurma” üstünedir; gençliğin sevgi ve mutluluk arayışı üstünedir. Hayata Başlarken adını verdiğimiz bu kitapta da kadın-erkek, aile-çocuk ilişkileri ele alınıyor. Sevgi ve acıma duygularına, mutlu ve mutsuz evliliklere, yitirilen insani değerlere, kültürel yozlaşmalara ve eğitim işlerindeki bozuk düzene vurgu yapılıyor. Esendal’ın renkli tipleri (esnaf, ev kadını, din adamı, alafranga-züppe, bürokrat, memur, yarı aydın) bu kitabın her öyküsünde farklı kılıklarda boy gösteriyor. “Çocukların içinde, aldatılmaktan, mazlum, zavallı olmaktan ve ağlamaktan hoşlananlar var. Hatta sevdalar, muhabbet ve maceralar hayal edip mahzun olan, ağlayanlar var. Hüseyin Hulki isminde birini tanıdım ki, her gün hikâyeler icat eder, hiç olmayan kızlara âşık olur, sonra da mahzun kalırdı.”

- Hergün üç kişiye iltifat et. - Bir köpeğin olsun. - Yılda en az bir kez güneşin doğuşunu seyret. - İnsanların doğum günlerini hatırla. - Yaşlılarla özellikle nazik ve sabırlı ol.