Basit Katalog

"Bir mumu söndürdüğümüzde ışığı nereye gitmektedir?" Kadın sorunsalı hakkında söyleyecek çok sözü var Yıldız Ramazanoğlu'nun. Ne ki, konuyu cinsiyetli olmayan bir insanlık ve vicdan düzlemine taşımanın daha insaflı olacağından yana. İşe; Avrupalı düşünürlere atıfla, 3. milenyumda dünya insanının temel kriter yitimini tespit ederek başlıyor: "Şu anda en kaygı verici olan şey; bütün tarihimiz boyunca toplumsal çıkarlar da dâhil olmak üzere her şeyin üzerinde bir şey olduğu -din, millet, devlet, toplumsal mücadele, sınıf çatışması, sınıfların/sömürgelerin özgürleşmesi- düşüncesiyle yaşadık. Her zaman için 'iyi'nin ve 'kötü'nün bir tanımı, toplumsala hükme¬den bir ölçüt vardı. Bu ortadan kalktı." Ramazanoğlu hem edebî hem metodolojik üslubuyla, iki arada sıkışmış ama kurtarılmaya karşı koyan kadınların sesini taşıyor satırlara. Türkiye ve dünyanın kamusal alanlarından, sokak aralarından, ev odalarından, yadsıdığımız ve kanıksadığımız durumları, zaman zaman grafiti sertliğiyle göz önüne koyuyor. Bunu yaparken modernleşme ve gelenek arasındaki duvar çatlaklarını sıvayıp örtmeye girişmiyor. "Modern yaklaşımlar, ayıklanamayan kimi geleneksel tortulan yerinden etti, evet, din adına ortaya konan adaletsizlikleri teşhir etti, çok da iyi oldu böylesi, fakat züccaciye dükkânına giren bir fil misali iyi, doğru ve güzel olanı da alıp götürdü."

Bu öykülerde akışına kapıldığımız, içinde edilgenleştiğimiz, kaybolduğumuz sokaklar ve mekânlar geliyor önümüze. Hikâyeleri okumak için yavaşlayıp durunca bize hayatı gösteren bir ‘boşluk’ açılıyor. Hiç kimsenin müdahil olmadığı bu boşluklarda kendimize dönüp bakabiliyoruz ancak. Kontrolden çıkan hayatımızın dizginleri tekrar gelip elimize değiyor. “Aslında bugüne kadar bir tek kız arkadaşı bile olmamış biri olarak belli belirsiz bir şehir imgesi vardı kafasında. Yenilerde okuduğu bir romandaki gibi güzel, zeki ve içli bir kıza rastlayabileceği bir şehir. Beyaz Geceler’deki gibi ıssız şehrin köprüsünde ağlayarak onu bekleyen biri. Sonra üniversitede ne okursa okusun, buradan dünyayı kurtaracak fikirler çıkarabilmeliydi. Hakça paylaşım uğruna gerekirse yoksulluğa, yoksunluğa, yalnızlığa göğüs gerebilmeliydi. Yüce gönüllü arkadaşlar bulunan bir bölüm lazımdı ona. Hayır! Şehir ya da meslekten önce onu uçuracak, zihnini açacak bir ortam gerekti ruhuna. ‘Bütün tercihleri doldurmak zorunda değiliz, bak listemiz şöyle oluştu... ’ cümlesi duvarlara çarparken Erdem’in aklı yatışır gibi oldu. ”

Refik Durbaş, Şiirin Gizli Tarihi’nde şiir gibi yaşayanların mahrem tarihlerini anlatıyor. Bizleri hayatın gerçekten büyülü olduğuna inandıran söz peygamberlerini… Onların aşklarını, dostluklarını, yüzünüze bir gülümseme nakşedecek öykülerini… Sözün hükmünün henüz yitmediği, şiirin “gül kuruttuğu” zamanlar… “Nâzım Hikmet’in affı için annesi Celile Hanım, bir imza kampanyası açmış, Galata Köprüsü üzerinde imza toplamaktadır. Birlikte içki içtikleri bir gecebaşını Vâlâ Nureddin’in göğsüne yaslayıp “Nâzımcığım hapiste” diye gözyaşı döken Yahya Kemal ise bir zamanlar sevip evlenmeye karar verdiği ve artık gözleri görmeyen Celile Hanım’ın önünden geçecek ve Nâzım Hikmet’in affı için imzasını vermeyecektir.”

Beden ülkesinin sultanı kalptir. Yaratan ve O’nun yarattıkları kalbe vurgu yapar. Kalp işgal edilir, meşgul olur ama miracı vardır. Katı olur, kötü olur ama sıcaklığı, safiyeti ve samimiyeti vardır. Değişir, bozulur ama salahı, istikameti, terbiyesi vardır. Yakarır, sorumluluğunu bilir, ahlakı ve sadakati vardır. Ne mutlu bize ki kalbi imar eden vahiy vardır. Yumuşar, bayram eder, sonunda bir yolculuğa çıkar sonsuzluğa varır.

Dil aracılığıyla insanın ruh halinin bildirilmesine, betimlenmesine olan ilgi son dönemlerde özellikle artmıştır. Duygu bildirimi de bunlar arasında yer almaktadır. Dil, insan yaşamını her yönüyle yansıtma özelliği ile duyguların da, “dünyanın dil manzarası”nda yerini almalarını sağlamıştır.

Kur'an her asrın yegane kitabı, tükenmez hazinesi, vazgeçilmez şifasıdır. Gerçek alim, onunla asrın meseleleri arasında canlı bir irtibat kurarak, kendi çağının meselelerine çare ve çıkışı Kur'an'dan sunabilen insandır.

Günümüzde bilime ve XIX. yüzyıl modern bilim anlayışına yönelik bu tartışma özellikle sosyoloji için ilgi çekicidir. Sosyoloji XIX. yüzyıl bilimidir. XIX. yüzyıl yeni bilim anlayışından kaynaklandığı gibi bu yeni bilim anlayışının etkinlik kazanmasında da önemli bir rol üstlenmiştir. Bu açıdan sosyoloji-bilim ilişkisinin özel bir yeri vardır. Sosyolojinin kendisi de bir bilimdir. Ama bunun ötesinde diğer bilimlere karşı belli bir tavrı/değerlendirmesi de vardır. Diğer bir deyişle sosyolojinin XIX. yüzyıl bilimi ve kendisiyle ilgili belli yargıları bulunmaktadır. Kendi uğraştığımız bilimin temellerinin tartışıldığı bir yerde bizim konuya ilgisiz kalmamız mümkün değildir. Bu tartışmada bizim de söyleyecek sözümüz olduğu gibi tartışma sonucunda günümüzde çoğu alanda ortaya çıkan sorunları da anlama olanağı bulacağız. Biz XIX. yüzyıl modern Batı bilimini bize tanıtıldığı biçimiyle değil, tarih ile ilişkili olarak ele alındığında anlaşılabileceğini düşünüyoruz. Bu çalışmamızda XIX. yüzyıl modern bilim anlayışını ve biçimlenme özelliklerini tarihi ve toplumsal koşullar içinde ele alacağız. Günümüz bilim tartışmalarını ve özelde XIX. yüzyıl Batı biliminin ortaya çıkışını ve sınırlılığını belli koşullar, ilişkiler içinde ele alacağız. Batı biliminin sınır ve olanaklarını tanımlayabilmek için tarihi koşulları gündeme getirmek gerekir. Böylelikle Batı biliminin XIX. yüzyılda kazanmış olduğu biçimi ve özellikleri, sınırlılıklarını açıklamamız mümkündür. Bu da bir sosyoloji anlayışı ve görüşünden başka bir şey değildir. Bizim konuyu bu biçimde ele alışımız yeni belgeler, buluşlar getirmemektedir. Yeni olan bakış açısıdır. Konu ile ilgili açıklamalarımız belli bir sosyolojik yaklaşımın ürünüdür.

Nitel araştırma yöntemi, nicel yöntemin ulaşamadığı olgulara, bireylere, gruplara ulaşan, derinlemesine anlama ve yorumlamayı esas alan, öznelerin toplumsal etkinliklerine özel bir önem atfeden bir yöntem olarak sosyal bilimlerde hak ettiği yeri almıştır. Bu çalışmada nitel yöntem ayrıntılı değerlendirilmiş, felsefi temelleri, sosyolojik yorumu, özellikleri, önerisi, süreci, içeriği, desenler, veri toplama teknikleri incelenmiştir. Her bir tekniğin (gözlem, görüşme, odak grup görüşmesi, sözlü tarih) sahada yapılmış bir veya iki uygulaması verilmiştir. Bunun yanında içerik analizi, söylem analizi (özellikle eleştirel söylem analizi) çalışmaları değerlendirilmiş, örnekleri ve uygulama denemeleri gerçekleştirilmiştir.