Görenlerin Yararına Körler Hakkında Mektup

Bir kör bir gün gözaltına alınır. Zaptiye amirine Bana ne yapacaksınız?? diye sorar. Zaptiye Seni zindana attıracağız diye yanıt verir. Kör hiç korkmaz ve filozofça bir yanıt verir: ?Bayım, ben zaten yirmi beş yıldır orada yaşıyorum.? Diderot Aydınlanma Çağının yılmaz savunucularından Denis Diderot ‘un 1749 yılında yazdığı, ‘Görenlerin Yararına Körler Hakkında Mektup’ (Lettre sur les aveugles à l’usage de ceux qui voient) adlı yapıtı, ilk büyük materyalist eseridir. Descartes?ın, insanın deneyimi olmasa da yaradılıştan bazı düşünceleri olduğu yolundaki iddiasını eleştiren Diderot, Ingiliz filozofu Locke?un «İnsanın Anlama Yetisi Üzerine Bir Deneme» (An Essay Concerning Human Understanding) adlı ünlü eserinde ileri sürdüğü ve Condillac?ın Fransızca?ya aktardığı tezleri benimser. Onlara göre, bütün fikirlerimiz duyularımızdan kaynaklanır: «Anlıkta hiçbir şey yoktur ki daha önce duyularda yer almamış olsun». Körler Hakkında Mektup «Molyneux sorunu» diye bilinen güncel bir olayla ilgilidir. Doğuştan kör bir adam olan Saunderson l728?de Ingiliz cerrah Cheselden tarafından ameliyat edilmiş ve şu sorun üzerinde bir tartışma açılmıştı: Doğuştan kör biri dokunarak bir küpü bir küreden ayırt edebileceğine göre, görerek de ayırt edebilir miydi? Diderot?a göre, doğuştan kör olan Saunderson, Tanrıya karşı bir yalanlama ve doğadaki düzen ve mükemmeliyet kavramını sorgulayan bir ucubeydi. Mektup hiç durmadan değişim ve dönüşümler geçiren doğanın tarihi üzerinde derin düşüncelerle sona erer: Böylece hareket maddenin temel şartı olarak ortaya çıkar. Bu materyalist fikirlerin cüreti Diderot?un birkaç ay için Vincennes hapishanesine kapatılmasına yol açtı. Bu onun üzerinde kalıcı bir etki bıraktı ve bundan böyle eserlerinin bir kısmını ya yayımlamaktan vazgeçti (bazıları ölümünden ancak yarım yüzyıl sonra basılmıştır), ya da kurnazlıklara başvurmak zorunda kaldı: Ansiklopedi?de yaptığı göndermelerle sadece okuyucuya yardımcı olmakla kalmadı, sansürü de atlattı! “İdealist diye, yalnız kendi varlıklarının ve kendi içlerinde ardarda gelip geçen duyumların bilincine sahip oldukları için başka hiç bir şeyin varlığını kabul etmeyen kişilere denir.Bence ancak körler tarafından çıkarılmış olabilecek acayip bir sistemdir bu; insanın zekası ve felsefesi için ne utanılacak bir şeydir ki, bu sistem sistemlerin en saçması olduğu halde, mücadele edilmesi en güç olandır.” Diderot