Ve O Hiçbir Şey Demedi

Bu roman, savaş sonu Almanya'sının Rhein Bölgesinde, yazarın vatanı Köln'de, yıkıntıların ortasında yaşamak zorunda kalan üç çocuklu bir ailenin küçük dünyasını tasvir ediyor. Roman 13 bölüm halinde, sırayla bir bölümü kadının sonraki erkeğin ağzından, aynı yöne çevrilmiş yaşamlarını anlatıyor, çifte bakış açısıyla aynı büyük sorunu belirtiyor: Savaşın yıkıntılarının onarıldığı yoksulluk yıllarında, gerçek yıkıntı yüzeyde değildi.Köprüler yeniden yapılır, evler eski temelleri üzerinde daha rahat, daha konforlu ve güzel yapılar halinde yükseltilebilirdi. Ama asıl yıkıntı, ta içimizde, kalbimiz ve ruhumuzun kötürümleşmesindeydi.. Fred ile Kaete'nin bütün çaresizliği ve ezilmişliği ile perişan yaşadıkları şehirde desteksiz kalışlarındaki asıl acılık, kilise tarafından da terkedilmişliğinden, daha doğrusu artık kiliseye bile sığınamayacak duruma gelmiş olmalarındadır. Savaşla, dikta rejimi ile, insanoğluna yönelmiş organize barbarlık ile uzlaşmış, şatafatlı törenleri ile kilise, artık bu dünyadaki yerini yitirmiş, sığınacak bir sıcak kucak arayan insanları ortada bırakmıştır. Roman, Fred ve Kaete'nin susuzlukla, çaresiz bir istekle yönelmesine karşın, kilise ve dinin kendilerine sağır olduğunu, bütün o şekilci katılığı ve şatafatı ile zengin çevrelere uyumunu gördüklerini çok sade ve çarpıcı anlatıyor; buna karşı ta aşağılardan yükselip gelen nefretin köklerine kadar iniyor...