Hazar Yahudi Tarihi

Hazarlar Müslüman, Hristiyan ve Yahudidir. Aralarında putperest olanlar da vardır. Yahudiler bu gruplar içinde sayıca en az olanıdır. Halkın çoğunluğu Müslüman ve Hristiyandır. Buna rağmen melik ve mevkebi Yahudidir. Istahrî Yahudi tacirlerin İdil'de topladıkları tüm servet, orman-step şeridine yerleşen Slavyanların, Karadeniz civarı bozkırlıları Peçeneklerin, Ural-ötesi vadilerindeki göçebe Guzların, Orta Kafkasya'nın dağlık boğazlarını ellerinde tutan Alanların ve Azak sahillerine saçılmış bulunan Bolgarların kalplerini satın alamazdı. Hazar Yahudileri tarihini yazmaya girişen Dunlop. Museviliğin Hazarya'da hangi kahpece rolü oynadığını anlayamamıştır. Kendine özgü bir din olan Musevilik, sadece Hazar Devleti'nin bünyesinde yer alan birçok halkın değil, bizzat Hazarların tamamının dahi dini olamazdı. M. I. Avtamonov Hazar Devleti, Avrupa'nın karanlık ufkunda parlayan ve arkasında varlığına işaret eden hiçbir iz bırakmadan sönüveren parlak bir göktaşı gibiydi. V. V. Grigoryev 'İkili iktidar', artık Yahudileşmesine rağmen, hakanın yüzünü yılda ancak bir defa gören halka karşı uydurulmuş koca bir yalandı. Yılın kalan diğer günlerinde ise Yahudi cemaati başkanı, Hazarları ve komşu halkları, masraflarını Hazar halkının çekmek zorunda olduğu paralı askerleriyle inim inim inletildi. Hazarlar bu parayı ödüyorlardı, ama bir çıkış yolu bulamıyorlardı. L. N. Günüler