Toplumcu Gerçekçi Türk Edebiyatında Suat Derviş'in Yeri

Osmanlı İmparatorluğu’nun son yıllarından Cumhuriyet coşkusunun sönmeye yüz tuttuğu bunalımlı yıllara kadar pek çok roman, öykü ve çeviriye imzasını atan Suat Derviş (1905-1972), Türk solunun feminizme bakışını tartışmak için önemli bir yazardır. İlk romanı 1921 yılında yayımlanan Derviş, Berlin Üniversitesi Edebiyat Fakültesine devam etmiş, ancak Hitler’in iktidara gelmesinin ardından 1932’de İstanbul’a dönmek zorunda kalmıştır. 1930’lu yıllara gelininceye dek, Osmanlı seçkinlerinin yaşamlarını konu eden, kadınların bu toplumsal düzendeki konumlarını ele alan Derviş, daha sonraki yıllarda yayımlanan romanlarında, Marksist görüşlerin etkisiyle, toplumsal koşulların oluşmasında etkin rolü olan ekonomik işleyişi ön plana çıkartmaya başlamıştır. Suat Derviş, 1940-1941 yıllarında Marksist Yeni Edebiyat dergisini çıkartan grupta yer almış, 1941 yılında burada tanıştığı Türkiye Komünist Partisi Genel Sekreteri Reşat Fuat Baraner ile dördüncü evliliğini gerçekleştirmiştir. Bu çalışmanın amacı, Suat Derviş’in romanlarındaki epistemolojik ve ideolojik kırılmayı inceleyerek Marksist görüşlerin Derviş’in edebiyat anlayışında yarattığı dönüşümün izini sürmektir. Derviş’in romanlarının toplumcu gerçekçilik ve Marksist estetik arasında hangi noktada konumlandırılabileceği ve yazarın Marksist ve feminist bakış açıları arasında yaşadığı çelişki de bu çalışmanın ilgi alanındadır. Bu çalışmada, temel olarak, Suat Derviş’in Hiç Biri (1923), “Olan Şeylerin Romanı” (1937) ve Aksaray’dan Bir Perihan (1962) adlı üç romanı incelenmiştir.