Yazara Gore Listeleme

Tercüman-ı Hakikat gazetesinde tefrika edildikten sonra 1882 yılında kitap olarak yayımlanan Vah üç erkeğin arasında kalmış olan bir kadını merkezine alan bir romandır. Tanzimat sonrası edebiyat ve fikir dünyasının en temel çatışmalarından biri olan “Bey”ler ile “Efendi”ler arasındaki çatışma bu romanda da ortaya çıkmaktadır. Romanın ana karakterlerinden ikisi, Ahmet Mithat’ın pek çok kurmaca eserinde karşımıza çıkan iki zıt erkek karakterdir. Bu iki karakter; Mekteb-i Sultanî mezunu, Fransızcası mükemmel, Osmanlıcası kıt, gece âlemlerine düşkün Behçet Bey ve muntazam tahsil görmemiş olmasına rağmen her türlü ilimden feyz almaya çalışan, gönlü ve ahlakı yüce Necati Efendi’dir. Evli bir kadının, güzelliği sebebiyle başına gelen felaketlerin anla­tıldığı Vah’ta en önemli ve “yeni” karakter Ferdane Hanım’dır. Gelenekle modernizmin, Batı kültü­rüyle mevcut Doğulu yaşantının çatışma içinde olduğu ve ahlakî ya da algıya göre gayri ahlakî kırılmaların yaşandığı bir dönem için Ferdane Hanım bir çeşit prototip özelliği taşımaktadır.

Ahmet Mithat’ın *Maksadımız yeniçeriliğin mevcut olduğu zamanlardaki eğlencelerin bazılarını anlatmak* diye bahsettiği Dolaptan Temaşa’da pek de bilmediğimiz yaşayışıyla bir dönemin kapıları aralanıyor. İstanbul’un mahalle kahveleri, *helva sohbetleri*, giyim kuşam ve âdetleri, hatta eşyasıyla... Kısa, ancak oldukça zengin içeriğiyle roman Behram Ağa, Dilber Leyla, Yeniçeri Zorlu Mustafa ve Paşalı Ahmet Ağa karakterleri arasında gelişen komedi ve gerilim unsuruyla bezeli, cinayetlere varan olayları konu alıyor. Ahmet Mithat Efendi (1844-1912) Tanzimat devrinin önde gelen yazarlarındandır. Gazetecilikle başladığı yazı hayatına hikâye ve roman yazarlığını da ekleyerek çeşitli alanlarda sayısı yüz elliyi bulan eser kaleme almıştır. Yazıyı halkı eğitmek için bir araç olarak gördüğünden ansiklopedik bilgilerle dolu eserlerinde okuyucuyla daima diyalog halindedir. Sofya’da Tuna gazetesinde önce yazar, daha sonra başyazar olarak gazeteciliğe adım atar. Mithat Paşa’yla gittiği Bağdat’ta ressam Osman Hamdi Bey, Muhammed Zühavi ve Şirazlı Bakır Can Muattar gibi isimlerin de bulunduğu oldukça geniş kültürlü bir çevreye girerek Batı ve Doğu kültürleri üzerine bilgisini derinleştirir. Tahtakale’deki evinde kendi matbaasını kurup kitaplarını yayımlamaya başlar. Bir yandan da yayımladığı Devir, Bedir, Dağarcık, Kırkambar gibi gazete ve dergilerle gazeteciliğe devam eder. Yazılarından dolayı Abdülaziz yönetimi Namık Kemallerle birlikte onu da sürgüne gönderir. Üç yıl süren Rodos sürgününde çocuklar için bir okul açarak ders vermeye başlar ve ilk romanlarını yazar. İstanbul’a döndüğünde çeşitli memuriyetlerde bulunur ve Türk basın tarihinin en uzun soluklu gazetelerinden Tercüman-ı Hakikat’i kurar. Hemen her konuda, üstelik yeni tekniklerle de yazan Ahmet Mithat’ın seçme eserlerine Türk Edebiyatı Klasikler Dizimizde yer vermeyi sürdüreceğiz.

Karnaval, Türk edebiyatında Batılı eğlence kültürünün bir yansı­ması olan karnaval ve baloları ele alan ilk eserdir. Ahmet Mithat Efendi, bu romanda Müslüman bir genç olan Resmi Efendi ile evli bir Ermeni hanım olan Madam Hamparsun arasında cereyan eden yasak aşk merkezinde, karnavalın İstanbul’a gelişiyle değişen toplum hayatını gözler önüne sermeye çalışır. Romanın ana teması, yanlış Batılılaşmadır. Romanda dönemin Osmanlı hayatı; gayrimüslimleri, Müslümanları, eğlence mekânları, esnafları, giyim kuşam, konak hayatı ve semtleriyle renkli tablolar hâlinde gözler önüne serilir. Başta balo/karnaval nevinden eğlence kültürü ile ilgili olmak üzere, dönemi yansıtan ayrıntılar bir panorama hâlinde karşımıza çıkar. Karnaval’ın bu yayınında, romanın dilinde ve üslubunda herhangi bir sadeleştirme yoluna gidilmemiştir. Romanın önceki neşirlerinden farklı olarak, günümüz okuru için yabancı sayılabilecek kelimelerin anlamlarıyla bazı özel isimlerle ilgili açıklamalar dipnotlarda verilmiştir. Romanın sonuna bir dizin hazırlanarak daha sonra Ahmet Mithat Efendi üzerine çalışacaklar için kolaylık sağlanmaya çalışılmıştır.

Eser, XIX. yüzyılın önde gelen isimlerinden biri olan Ahmet Mithat Efendi'nin Cinli Han, Taaffüf ve Gönüllü adlı romanlarının Latin harflerine aktarımını içermektedir. Romanlarında tarihî olaylardan aşk, macera, polisiye, fen, ahlak vb. konulara yer veren Ahmet Mithat Efendi, Afrika'dan Güney Amerika içlerine, uzak diyarın insanlarından yerli hayatın ayrıntılarına sakin mahallelere kadar pek çok alanı romanlarına mekân olarak seçer. Eserin ön sözünde Ahmet Mithat'ın romancılığından kısaca bahsedilmiştir.